Hoe je avontuurlijk én betaalbaar kunt reizen

In Berlijn sprak ik een oude Duitser die voor de val van de muur in het oosten van de stad woonde. Ik vroeg hem wat voor hem het grootste verschil was, voor en na de muur. Hij zei: ‘Dat we kunnen reizen. Reizen is onze grootste vrijheid.’

Inside tips
Reizen, nieuwe culturen en plekken leren kennen, het geeft inderdaad een gevoel van vrijheid. En er zijn steeds meer initiatieven die reizen goedkoper maken en die het gemakkelijker maken om nieuwe mensen te ontmoeten en hun stad te leren kennen. Het is natuurlijk veel leuker om directe inside tips over een stad te krijgen van een inwoner dan vanuit een reisgids.

Overnachten
Naast Couchsurfing en Airbnb heb je nu Nightswapping. Nightswapping is gratis: je betaalt met overnachtingen. Het is een Frans concept waarbij je overnachtingen ruilt. Hoe het werkt? Laat iemand in je huis logeren en je ontvangt een tegoed voor een overnachting bij iemand anders.

Ik raad het zeker aan om Airbnb uit te proberen als je dat nog niet hebt gedaan. Het opent deuren. Maar soms kan Airbnb nog vrij prijzig zijn. Er zijn zelfs bedrijfjes actief op Airbnb, die de site gebruiken om hun appartementen verhuurd te krijgen.

Mijn ervaring is dat je bij Airbnb goed moet opletten dat je een slaapplek vindt die echt in de sfeer is van het oorspronkelijke idee. Dat wil zeggen: dat je bij iemand thuiskomt die gastvrij is en je leuke tips kan geven over de plek waar je bent. Dat merk je snel genoeg door de reviews goed te lezen en door contact te leggen via de berichtfunctie op de app.

Nightswapping lijkt me een goed en goedkoper alternatief voor Airbnb als je zelf een logeerplek in huis hebt. Heb je dat niet, kun je bij Nightswapping eventueel ook betalen voor een overnachting.

Vervoer
Op mijn reis door Spanje heb ik een paar keer gereisd met Blablacar. Je kunt voor een klein tarief met iemand meerijden. Zo deel je de benzinekosten en heb je onderweg ook nog een leuk gesprek. Je spreekt ergens af en daar word je opgepikt. En no worries: je betaalt pas als de chauffeur ook daadwerkelijk komt opdagen met een code die je ontvangt via de app van Blablacar.

Reizen is een rijkdom
‘Reizen is onze grootste vrijheid,’ zei de man in Berlijn. Dat is zeker waar (met de kanttekening dat er helaas teveel mensen zijn die dat niet kunnen, voor wie reizen haast onmogelijk is omdat ze geen of “het verkeerde” paspoort hebben). Heb je weinig geld of wil je graag wat meer avontuur, dan bieden bovenstaande initiatieven een uitkomst. Geld of geen geld, reizen is een verrijking.

Een verlaten hoeve in Andalusië

De houten deur is rot en valt uit elkaar valt als je hem openduwt. Ik sluip door de verschillende kamers, hoekjes, doorkijkjes en bijgebouwtjes van de cortijo. Een vleermuis wordt verstoord in zijn slaap en fladdert door de ruimte waar een dunne straal zonlicht binnenvalt. Hij neemt het stof mee uit een vervlogen tijd.

Halsoverkop verlieten ze de oude cortijo (hoeve) op het Andalusische platteland in de provincie Malaga. Twee Spaanse families besloten hun geluk in de stad te beproeven. In El Pozo Aguado, “De Waterput”, tref je de resten aan van het meubilair dat ze ruim 15 jaar geleden achterlieten. De kalender aan de muur is van het jaar 1998.

Het wolkendek drukt op het dak vol gaten. De donkere hoeken in de hoeve zetten je aan het denken. Was er ruzie? Hadden ze geldzorgen? Wat heeft zich hier afgespeeld? Maria en Jezus hangen aan de muur en kijken toe. Dat mocht niet baten.

Vrijheid en verbondenheid in Parijs

De beelden van de demonstratie in Parijs ontroeren me. De aanslag op de redactie van Charlie Hebdo raakt aan de essentie van waar het allemaal om gaat: onze vrijheid. De massa, honderdduizenden mensen, spreekt zich uit vanaf de Place de la Republique. Vrijheid, gelijkheid, broederschap. Verbondenheid en niet denken vanuit afgescheidenheid. Verbondenheid vanuit waarden die we allemaal belangrijk vinden, die diep raken aan de kern van wie we zijn.

Een terroristische daad onder het mom van geloof, heeft niets met de essentie van geloof te maken. Het heeft namelijk niets te maken met spiritualiteit en liefde voor elkaar. Het gaat hier niet om islam versus de rest, maar het gaat hier om vrijheid en democratie versus terreur. De terroristische daad heeft het tegengestelde effect gehad dan de verdeeldheid, dood en verderf die de extremisten willen bewerkstelligen. De aanslag heeft mensen verenigd en laat voelen wat werkelijk belangrijk is, voor mensen met welke religie of nationaliteit dan ook: vrijheid voor iedereen.

Teken en schrijf.

Stadsnomaden

Een slaapplek voor een zwerver. Hij is vertrokken. Een oud matras ligt in een hoek op een hoop puin. Misschien was het van hem.

Je ziet Laboratorium De Zoeten vanuit de trein tussen Arnhem en Nijmegen. Een bakstenen gebouw te midden van het groen, met kleine raampjes en trapjes aan de buitenzijde die naar de meest onlogische punten in het pand lijken te leiden.

Binnen is het niet veel anders. Als eerste stap je de controlekamer in: een defecte telefoon en vuile ramen met uitzicht op de hal. Alle generatoren in de hal zijn verdwenen. Verf bladdert van het plafond en de muren. Aan de overzijde van de hal zijn resten van aansluitingen en transformatoren, vormen van metalen constructies, en een trap die naar een deuropening leidt waar je tijdig halt moet houden voordat je naar beneden stort in een hoek met puin. Levensgevaarlijk.

In het monumentale pand (1936-1938, stijl: Amsterdamse School, architecten: H. Fels, R. Schoemaker en G. Hamerpagt) op het historische KEMA-terrein in Arnhem werd elektrische spanning opgebouwd die op de testplaats door onderdelen van het elektriciteitsnet werd gejaagd. Tot eind jaren tachtig kon het hier knallen en bliksemen, zodanig dat de omwonende Arnhemmers ervan opschrokken. Op de testplaats buiten zien de muren nog zwart van de ontploffingen en steekvlammen van doorgebrande testproducten.

Het pand is nu verlaten. Andere stadsnomaden strijken hier neer. Locatietheatervoorstellingen, een housefeest. Party-organisator Metamorphosa trekt van leegstaande locatie naar locatie om er voor een avond een partyscene van te maken, een totaalbelevenis van elektronische muziek, live muziek, dans, theater en beeldende kunst, en laat Laboratorium De Zoeten opnieuw knallen. Lees er hier meer over.

Meer over de achtergrond en geschiedenis van het pand lees je in het Volkskrant-archief.

Dwalen op een rangeerterrein in Antwerpen

Dat kan ook bijna alleen maar in Antwerpen: onbeveiligd en zonder hek, kun je er zo overheen lopen. Een oud rangeerterrein van de Belgische spoorwegen in Borgerhout. Rails tot aan de horizon. Kranen als stille getuigen. Een achtergelaten treinwagon tussen de grashalmen.

Het verlaten terrein is een metafoor voor de leegte in een stad, – welke stad dan ook -, waarin mensen elkaar niet werkelijk weten te raken of zien. Tegelijkertijd is het een plek met een geschiedenis, door mensenhanden aangeraakt, die nieuwe perspectieven opent.

Op een verlaten plek kun je iets vinden. Sporen uit het verleden of inspiratie voor het nieuwe.

Nu, op dit moment, in spooklicht dat druilerige regendruppels laat schitteren, is het terrein een transitruimte in de tijd. Een ruimte waar geen leven is, te midden van dat wat juist de drukste en levendigste plek is ter wereld: de stad. De stad waar mensen elkaar willen vinden. En dwalen.

Ga jij es even lekker participeren in de samenleving

Ik geloof dat mensen graag eigen verantwoordelijkheid nemen, willen werken, zich nuttig willen voelen in de samenleving en voor een ander. Dat maakt namelijk gelukkig.

Na een eeuw van overconsumptie is er op allerlei vlakken crisis: economisch, maatschappelijk, ecologisch. Deze overconsumptie is steeds gestimuleerd door overheden. Nu opnieuw: we moeten consumeren om de economie weer aan te zwengelen. Maar is deze economie er in de eerste plaats niet om ons mensen ten dienst te zijn in plaats van andersom? Deze maatschappij is op hol geslagen (lees bijvoorbeeld eens de interessante visie van psychiater Dirk de Wachter over de borderline-maatschappij).

De crisis heeft ook iets goeds gebracht. Dat wat werkelijk belangrijk is voor een mensenleven tekent zich haarscherp af. De crisis zorgt ervoor dat we in een stroomversnelling aan veranderingen terecht komen. We moeten terug naar een zinvol bestaan waarin we voor elkaar zorgen en waar de mens centraal staat in plaats van geld.

Dat heeft niets te maken met “participatiesamenleving”, dat is alleen een ander woord om te zeggen: zoek het lekker zelf uit.

“Participatie-samenleving”, dat we met zijn allen actief meedoen aan de samenleving. Deden we dat dan niet al door deel uit te maken van die samenleving? Als een samenleving verandert, dan komt dat van binnenuit, doordat mensen reageren op de omstandigheden die er zijn. Niet doordat een minister roept: “we moeten geleidelijk naar een participatiesamenleving.”

Kabinet, zet je expertise in om de ruimte te scheppen waarin mensen een sociaal gezonde, minder individualistische (het eigene van de individu moet worden gerespecteerd en het sociale weefsel moet intact blijven) maatschappij kunnen vormen, waar oude ziekmakende systemen kunnen worden opengebroken.

Een regering moet de ruimte, voorwaarden en mogelijkheden bieden die mensen nodig hebben om te kunnen leven, dus ook voor de mensen die deel uitmaken van de samenleving die wel willen maar niet kunnen participeren. Gooi die verzorgingsstaat dus niet overboord.

Woeste onderzeegevoelens, de reden om wel te schrijven

Vorige week is het cultureel seizoen weer van start gegaan. Ook het nieuwe seizoen van het Schrijversplatform in Arnhem is geopend. Avonden met uiteenlopende thema’s, waarop beginnende en professionele schrijvers een podium krijgen. Hier alvast een aanmoediging om (meer) te schrijven.

Schrijvers, kunstenaars en artiesten dreigen soms te verzanden in onzekere gedachten over hun werk. Waarom zou je schrijven? Wat heeft mijn schrijven voor toegevoegde waarde? Wie zit er op te wachten? Iedereen schrijft tegenwoordig…

Er zijn genoeg redenen om niet te schrijven. Maar er is één belangrijke reden om het wel te doen.

Het schrijven komt vanuit een bepaalde drive. “Woeste onderzee-gevoelens”, noemde een collega-schrijver dat. De woeste zee diep van binnen borrelt, stroomt en kolkt. Daar ontspringt de creativiteit. Daar komt de drive vandaan. Die woeste onderstroom hou je niet tegen. Er is de drang om wat daar gebeurt onder woorden te brengen.

Schrijven is heel dicht bij jezelf blijven en blind hopen dat het ergens goed voor is, dat er ergens een lezer zal zijn die geraakt wordt door je tekst.

De reden om wél te schrijven?
Heel veel mensen schrijven. Daarom zijn lezers blij als er iets tussen zit dat goed is geschreven. Mensen zitten niet te wachten op wat je schrijft, maar mensen herkennen kwaliteit. Die bereik je alleen door veel te schrijven.

Dus schrijf! Zoveel mogelijk.

Kunsteducatie: buiten de lijntjes kleuren

Over de grenzen kijken van kunstdisciplines biedt veel perspectief voor een andere benadering van kunsteducatie. Liora Bresler, gerenommeerd onderzoeker en professor aan de University of Illinois geeft op zaterdag 22 juni hierop haar visie tijdens het symposium ‘New Dimensions in Arts Education’.

In haar werk pleit Liora Bresler ervoor om kunsteducatie niet meer in te delen in de “hokjes” beeldende kunst, dans, theater en muziek, maar de kunsten elkaar te laten ontmoeten in een interdisciplinair programma, waarbij een andere indeling is gemaakt. De verschillende kunstdisciplines kunnen elkaar positief beïnvloeden. In de huidige “hokjes”-indeling gaat er daarom veel verloren.

In een van haar artikelen duidt ze de volgende gebieden aan, elk met een eigen inhoud en pedagogiek: “child” (refereert aan dat wat kinderen zelf maken in beeldende kunst, dans, theater en muziek), “fine art” (in de betekenis van klassieke werken gemaakt door gevestigde kunstenaars in de verschillende disciplines)  en “art for children”(kunst gemaakt door volwassenen, meestal voor educatieve doeleinden). Deze drie genres opereren dwars door de verschillende disciplines heen en dragen bij op diverse niveaus van maatschappelijk begrip van kunst tot de eigen creativiteit en persoonlijke ontplooiing.

Liora Bresler

Overigens is Breslers idee van een interdisciplinaire benadering niet alleen toepasbaar op kunsteducatie. Ze noemt ook de wiskunde als vakgebied waarop een dergelijke indeling toepasbaar zou kunnen zijn.

Het Expertisecentrum Kunsteducatie organiseert het symposium. De masteropleiding Kunsteducatie van ArtEZ in Zwolle en Arnhem, die aan het expertisecentrum is verbonden, heeft een curriculum met een interdisciplinaire benadering waarbij studenten in aanraking komen met expertise vanuit educatie in beeldende kunst, dans, theater en muziek. Kijkend over de grens van de eigen discipline en bijdragend aan het geheel.

New Dimensions in Arts Education met lezing van Liora Bresler, georganiseerd door Expertisecentrum Kunsteducatie
zaterdag 22 juni 2013
Theater Oostpool, Arnhem
meer info, aanmelden en tickets

Gelukkige werknemers maken een bedrijf succesvol

Compleet jezelf zijn in je werk in plaats van je te vormen naar een functieomschrijving. Er zijn organisaties die hun werknemers zo vrij laten dat het mogelijk is: je eigen drive vinden en van daaruit werken.

Laat werknemers hun eigen beslissingen nemen
Het Braziliaanse bedrijf Semco van Ricardo Semler heeft daarin een eigen benadering gevonden (zie de uitzending van Tegenlicht op 4 februari). Semler vroeg zich af waarom de banen zo saai waren en hoe het bedrijf ervoor kon zorgen dat mensen wel met plezier naar hun werk gaan. Zijn visie? Alles verandert totaal als werknemers hun eigen beslissingen kunnen maken. Openheid, vertrouwen in werknemers, liefde in wat je doet, het is de filosofie van Semler. Semco is nu marktleider dankzij gelukkige werknemers.

Open source
Een ander voorbeeld: het bedrijf Automattic achter WordPress. Het gaat het bedrijf niet om het aantal uren dat je werkt, maar om het resultaat dat je laat zien. Daarom bepaal je bijvoorbeeld zelf wanneer je werkt of hoeveel vakantiedagen je hebt. Het bedrijf is groeiende, heeft werknemers over de hele wereld die met elkaar communiceren via skype en AIM, en gelooft in open source. En oja, het bedrijf zoekt nog mensen.

Intrinsieke motivatie
Dit soort organisaties laat zien hoe een verandering is ingezet. Hoe de mens en zijn intrinsieke motivatie centraal kunnen staan in een organisatie in plaats van winstcijfers en geld. Juist dát leidt tot succesverhalen, zowel voor de werknemers in de voldoening die ze uit hun werk halen als voor het bedrijf.

Bekijk hier de aflevering van Tegenlicht: “De kapitale kracht van geluk”.
Lees ook mijn andere blogbericht over jezelf zijn in je werk: Gaan staan voor wie je bent in je werk.

Een nieuw groot verhaal

Nu de lente nog steeds niet volledig wil doorbreken en ik achter mijn schrijftafel zit en naar buiten kijk, denk ik na over hoe ik iets helder kan verwoorden: de ideeën en thema’s die ik al jaren in mijn hoofd heb. Woorden groeien naarmate het denkproces vordert. Woorden groeien door dagelijks veel te schrijven. Niet wachten op inspiratie, maar gewoon aan de slag.

In januari dit jaar schreef ik over het doorbreken van oude structuren en waarom dat nodig is. Dat het leven anno 2013 erom vraagt dat je je als mens openstelt om te onderzoeken hoe zelf betekenis te geven. Omdat het leven in deze tijd drastisch is veranderd.

Je zou kunnen zeggen dat we midden in een transitie zitten. De postmoderne tijd van “ieder voor zich” is ten einde. Het fragmentarische van toen zoekt ernaar om weer een geheel te vormen. Zo is er een nieuw groot verhaal aan het ontstaan, een verhaal waarin het wel degelijk uitmaakt wat je doet en hoe je je verhoudt tot de ander. Een verhaal dat bestaat uit fragmenten die met elkaar in verbinding staan, elkaar versterken en in balans houden.

Dit klinkt abstract, dus wat bedoel ik hier nu mee? De mens verhoudt zich tot de wereld door verhalen. Dat is altijd al zo geweest. De wereld kampt op dit moment met diverse crises, financieel, economisch, ecologisch, cultureel. Wat crisis met een mens doet, is dat het je terugwerpt op jezelf en je doet nadenken over wat werkelijk belangrijk is. Onze hele wereld is nu in crisis. Het zorgt ervoor dat iedereen die hierdoor getroffen wordt in meer of mindere mate gedwongen wordt om anders met het leven om te gaan en zich anders te verhouden tot de wereld. En zo ontstaat er langzamerhand een nieuw groot verhaal.

Hoe dan? Hoe moet de mens zich verhouden tot de wereld? Waarin is het dan anders dan hoe dat vroeger was?

Voor nu volstaat dit (ik ga voorlopig nog even op zoek naar mijn eigen woorden en mijn eigen verhaal): laatst vond ik een filmpje van denker Charles Eisenstein die de transitie die aan de gang is, helder verwoordt. Hij is de schrijver van het boek Sacred Economics en ik herken veel in zijn ideeën.

In het filmpje heeft hij het over “the new story of the people” en op zijn website laat hij weten dat het misschien het onderwerp wordt van zijn volgende boek. Hij heeft het over “the myth of seperation” en hoe we anders met elkaar kunnen omgaan als mensen. Ik kan alleen maar zeggen: neem even de tijd dit filmpje te bekijken. Let overigens niet op de kerstbomen op de achtergrond. Het wordt echt bijna lente.